Szkodniki sanitarne – pokarm gryzoni

You are currently viewing Szkodniki sanitarne – pokarm gryzoni

Pokarm gryzoni

Szczury są wszystkożerne (pantofagi). Zjadają pokarm roślinny i zwierzęcy, jednak preferują produkty pochodzenia zwierzęcego. Jedzą padlinę, a gnijąca jest ich przysmakiem. Przechodzą na teren obiektów przetwórstwa mięsnego, gdzie wybierają odpadki (mięsne, kości). Gdy brakuje mięsa, wtedy nie gardzą produktami pochodzenia roślinnego. Mając do wyboru chleb z masłem i bez masła, zawsze wybiorą kromkę z masłem. Smakują im owoce, ziarno, jarzyny, chwasty i trawy. Wyjadają najpierw pożywienie wysokoenergetyczne. Preferują pokarm świeży bardziej niż stary, stęchły i spleśniały. Czasem próbują skubnąć mydło, świece, wosk i plastyk. Różnorodny pokarm gwarantuje im dobry fizyczny i psychiczny stan zdrowia i wysoką rozrodczość. Dorosły szczur o masie ciała 300 g zjada codziennie 20-30 g paszy i wypija 25-30 ml wody.

Głodne szczury bywają agresywne. Wygryzają dziury w bokach świń, wyjadają błony pławne gęsiom po zapędzeniu ich w róg, kaleczą zwłoki ludzkie, czasem atakują dzieci i dorosłych. W sytuacji skrajnego głodu zjadają słabsze osobniki własnego gatunku (kanibalizm).

Różne populacje gryzoni, szczególnie szczurów, wykazują odmienne preferencje pokarmowe. Przed przystąpieniem do zwalczania gryzoni należy przeprowadzić “testowanie przynęty”, aby wybrać najlepszą do zatrucia. W tym celu można rozmieścić różne rodzaje przynęt w 5-10 miejscach na talerzykach oddalonych od siebie co 30 cm. Obserwować pobór każdej z przynęt i wybrać tą, która jest najchętniej wyjadana.

Mysz domowa żeruje nocą. Chętnie zjada owady, ziarno zbóż, kukurydzę, warzywa, owoce. Uwielbia zawołczone zboże. Jest bardzo żarłoczna, ale 10 razy więcej zanieczyszcza niż zjada.

Główne różnice między myszą domową a szczurami

Mysz zasiedla i rozmnaża się w magazynach, w których nie potrzebuje wody do picia. Wystarcza jej wilgotne ziarno (o wilgotności około 15%).

Szczury potrzebują wodę do picia, przynajmniej jeden raz dziennie. Stąd często żyją poza magazynem, który odwiedzają, aby się pożywić. Jeśli zamieszkają w magazynie, wówczas opuszczają go, aby się napić.

Mysz aktywna jest wokół gniazda w odległości 4-5 m (do 9 m). Szczur wędrowny żeruje w odległości 15-30 m od swojego gniazda. Szczur śniady przemieszcza się w poszukiwaniu pokarmu na odległość 30-90 m od gniazda.

Zachowanie się gryzoni

Szczury mają dużo cech wspólnych z ludźmi. Wzbudzają u nas strach, wstręt, obrzydzenie, ale jednocześnie fascynację, gdyż są ostrożne, unikają nieznanych urządzeń i nowej karmy, są inteligentne, szybko się uczą (potrafią 4x szybciej opuścić labirynt niż studenci angielscy), odważnie stawiają czoło problemom otaczającego świata i są gotowe do stoczenia walki, gdy są zagrożone.

Zmysły gryzoni

Szczury i myszy są najbardziej aktywne o zmierzchu i nocą. Znaczną część życia spędzają w ciemnych norach lub kryjówkach i dlatego są bardzo wrażliwe na światło (fototaksja ujemna). Opuszczają oświetlone powierzchnie i gromadzą się w zacienionych miejscach. Zawsze przemieszczają się do miejsc ciemnych, dlatego wchodzą do karmników deratyzacyjnych lub pułapek żywołownych.

Szczury mają słabo rozwinięty wzrok: nie widzą ostro. Myszy potrafią zidentyfikować obiekty w odległości 15 m. Szczury potrafią w ciemności lub w świetle dostrzec poruszający się obiekt (np. drapieżnika) w odległości >10 m. Gryzonie nie widzą kolorów (są “daltonistami”). Barwy odbierają prawdopodobnie jako różne odcienie szarości. Kolor żółty i zielony, pospolite barwy pokarmu roślinnego, widzą jako jasno szary, który jest dla nich kolorem atrakcyjnym. Barwa wielu trutek jest jaskrawo żółta, czerwona, niebieska lub zielona, aby odstraszyć ptaki, a nie gryzonie. Należy tu podkreślić, że barwa trutek jest bez znaczenia dla gryzoni, jeśli użyty barwnik nie ma smaku. Również kolor karmników może być dowolny.

Dotyk gryzoni jest bardzo dobrze rozwinięty. Szczury i myszy są tigmotaktyczne: przemieszczają się wzdłuż ścian i przedmiotów, gdy są wypuszczone w pomieszczeniu. Muszą odczuwać kontakt z boczną powierzchnią. Bodźce dotykowe są odbierane przez wibrysy na głowie i włosy dotykowe, rozmieszczone na tułowiu. Łapki, chwytacze i karmniki deratyzacyjne należy umieszczać wzdłuż ścian i przedmiotów, wzdłuż których przemieszczają się myszy i szczury.

Gryzonie mają dobry słuch. Słyszą ultradźwięki o częstotliwości od 90 kHz (mysz domowa) do 100 kHz (szczury), podczas gdy człowiek odbiera dźwięki najwyżej do 20 kHz. Same wydają ultradźwiękowe piski, gdy są zagrożone, w czasie ucieczki, albo gdy komunikują się z innymi osobnikami.

Węch gryzoni jest bardzo dobrze rozwinięty. Za pomocą węchu potrafią:

  • odnaleźć pożywienie,
  • zidentyfikować pobratymców,
  • wykryć wroga,
  • odróżnić agresywnych od nieagresywnych członków kolonii,
  • rozpoznać ścieżki i granice terytorialne,
  • wyczuć substancje alarmowe odłożone przez inne osobniki w miejscu niebezpiecznym.

Gryzonie znaczą różne przedmioty i ścieżki moczem i wydzielinami ciała, które zawierają feromony, substancje, które są wydzielane do środowiska, na które osobniki tego samego gatunku reagują odpowiednim zachowaniem. Feromony są odkładane na ścieżkach i przy wejściach do nory, w szczelinach prowadzących z zewnątrz do budynku; pomagają innym członkom kolonii w szybkiej orientacji w terenie.

Myszy i szczury, od dawna blisko związane z ludźmi, lubią zapach wszystkich pokarmów człowieka. Znają i przyzwyczajone są do zapachu człowieka, który pozostawiony na karmnikach i pułapkach nie działa odstraszająco. Substancje zapachowe pozostawione przez ludzi nie są trwałe i zwykle zanikają po kilku godzinach.

Zmysł smaku jest bardzo dobrze rozwinięty. Gryzonie potrafią wyczuć smak słodki, słony, gorzki i kwaśny. Są bardzo wybredne. Wyczuwają zanieczyszczenia pokarmu; potrafią wykryć niektóre substancje w stężeniu 250 ppb (250 na miliard części). Są bardzo wybredne, preferują świeży pokarm bardziej niż zepsuty, stęchły i nieświeży.

Zmysł równowagi jest u gryzoni jest wspaniały. Szczury i myszy spadające z wysokości lądują zawsze na łapy. Doskonale utrzymują się poruszając się po drucie. Szczur śniady i mysz domowa wspinają się bardzo dobrze. Gorzej wspina się szczur wędrowny, ale to robi, gdy musi.

Szczury skaczą z miejsca na wysokość 60 cm, a z rozbiegu na wysokość około 1 m pionowo. Wykonują też skoki w dal na odległość 1.25 m, a z podwyższenia 4-5 m na odległość 2.5 m.

Struktura społeczna

Gryzonie, a w szczególności szczury, żyją w dużych grupach, liczących kilkadziesiąt, kilkaset lub kilka tysięcy osobników.

W mniejszych grupach są z sobą spokrewnieni (“zapach gniazda”); obcych przepędzają, gryzą, a nawet zagryzają na śmierć. W grupie wyodrębnić można dominantów i osobniki uległe. Dominantami są zwykle szczury większe i silniejsze. W pierwszych dniach akcji deratyzacyjnej, w czasie której zastosowano antykoagulanty, one najpierw giną.

Różne są sposoby ustalania hierarchii dominacji w społeczności szczurzej:

  • gryzienie: jeden osobnik gwałtownie atakuje drugiego i go gryzie;
  • “pinning”: jeden odpycha drugiego do tyłu i go tam utrzymuje;
  • boksowanie: oba stają na tylnych nogach i biją się przednimi łapami, po czym słabszy ucieka;
  • postawa grożąca;
  • gonitwa – słabszy ucieczka.

W licznych i utrwalonych koloniach ustala się z czasem wyraźna gradacja socjalna. Wówczas w grupie można wyróżnić szczury “alfa”, “beta” i “omega”. Szczury pierwszej kasty (alfa) to arystokracja. Są to duże, zdrowe osobniki o lśniącej sierści (mają dużo czasu, aby zadbać o futerko; 2/3 doby przeznaczają na codzienną toaletę). Są pewne siebie, a w stadzie mają “prawo” uśmiercania innych. Są też szczury “beta”, które też należą do arystokracji, ale wykazują postawę służalczą wobec “alfa”. Reszta to plebs, “omega”. Są to szczury chuderlawe, o zmierzwionej i matowej sierści. Poruszają się niepewnym krokiem, są głupsze i znerwicowane, bo żyją w ciągłym strachu przed “alfa” i “beta”. Rzadziej się rozmnażają; częsty u nich homoseksualizm. Od nich wywodzą się “kamikadze” do testowania nowego pokarmu: “omega” próbuje, a “alfa” i “beta” obserwują. Jeśli po zjedzeniu dobrze się czuje, wtedy dominanci przepędzają “omegę” i najadają się do syta.

Rzadko w jednym miejscu, w jednym obiekcie, występują szczury i myszy. Dla myszy domowej najgroźniejszym wrogiem naturalnym jest szczur. Gdy jednak tak się zdarzy, wtedy szczur wędrowny zajmuje pomieszczenia parterowe, piwnice, ciągi klimatyzacyjne, kanalizację, czyli miejsca, w których jest “ciemno”. Myszy zasiedlają wtedy strychy i poddasza, gdzie jest ciągle “jasno”. Do podobnego podziału budynku dochodzi wtedy, gdy jest zajęty przez szczura wędrownego i szczura śniadego. Gdy spotkają się osobniki odrębnych gatunków, wtedy silniejszy szczur wędrowny przepędza od pokarmu szczura śniadego, a nawet go zagryza.